Merhabalar,
Bugün aileler için zor bir konuyu ele almak istedim. Mecburi hizmetim sırasında ÇAMATEM’de sorumlu hekim olarak çalışırken madde ve alkol bağımlılığı olan gençler ile çalıştım. 2021’de açtığım muayenehanemden sonra madde ve alkol kullanan gençlerle çalışıyorum. Fakat son yıllarda madde ve alkol kullanımının yanında davranışsal bağımlılıklar ile çok daha fazla karşılaşır oldum. Davranışsal bağımlılıklar olarak kas ettiklerim, internet oyun bağımlılığı, kumar bağımlılığı (gençlerin bugünlerde çok fazla risk altında olduğu bir konu) ve pornografi bağımlılığıdır. Bugün sizlerden bunlarda belki de en az konuşulan pornografi bağımlılığından bahsedeceğim.
İnternete erişimin çok kolay olduğu günümüzde çocuk ve gençlerin internette pornografi ile karşılaşması kaçınılmaz bir hale geldi. 2023 yılında yapılan bir araştırmaya göre gençlerin pornografi ile ilk kez 12 yaşında karşılaştığı gösterilmiş. Diğer bir ankette, üniversitede kadınların neredeyse üçte ikisi seks sırasında boğulduklarını söylemiş ve bu katılımcıların yüzde 40’ı ilk boğulma deneyimlerinin 12 ila 17 yaşlarındayken gerçekleştiğini belirtmiştir. Erken dönemde pornografi ile tanışan çocuk ve gençler pornografi bağımlılığı ya da kompülsif şekilde porno izlemek için oldukça risk altındaki bir gruptur. Bu yüzden internet ortamını vahşi batıya benzetecek olursak kolayca erişilebilecek olan pornografinin gençler üzerinde bir çok olumsuz etkisi olduğu için bu yazıyı yazmak istedim.
Ergenlik dönemi ergenlerin hayatlarına dair rollerin, sorumlumlukların öğrenildiği, kimlik gelişimininin devam ettiği, erişkinlik hayatına hazırlanılan bir dönemdir. Bu dönemde gençler fiziksel, sosyal ve psikolojik değişimleri ile birlikte oldukça zorlandıkları bir zaman dilimdir. Kendini keşfetmeye koyulan ergen, keşif sürecinde farklı kaynaklardan beslenir. Bunlar geçmiş yaşantıları, aile üyeleri, arkadaşları, sevdiği örnek aldığı kişilerdir. Bunların yanında cinsellikle ilgili meraklarını dile getiremeyen sağlıklı iletişim kurmakta zorlanan çocuklar cinsellikle ilgili bilgileri yaşıtlarından ve internetten abartılı bir şekilde öğrenebilir. Diğer yandan vücudunu ve vücudundaki değişiklikleri keşfederken pornografiden öğrenmek isteyebilir. Bugün için bütün bağımlılıklarda olduğu gibi pornografide de erken yaşlarda uygunsuz olarak karşılaşılan haz verici şeyler ve eylemler (kumar, internet oyun oynama, sosyal medya gibi) ergenliğin getirdiği kırılganlıklarla pornografi bağımlılığına ilerleyebilir.
Erken yaşta pornografi ile karşılaşılan çocuklarda görülebilecek olumsuzlukları gözden geçirmek isterim.
Gerçekler ve Kurgunun ayırt edilememesi
Pornografi, film sektörüne aittir. Bu yüzden iki kişininin arasında yaşanılan şeylerden daha çok izleyen kişide bazı düşünce ve duyguları uyandırabilmek için kurgulanarak hazırlanır. Bu yüzden erken yaştan pornografik içeriklerle cinselliği keşfetmeye çalışan genç için gerçek hayatında deneyimleyeceği cinsel aktiviteler ile beklentileri çok farklı şekillenebilir. Cinsel inanç ve değerlerin olumsuz şekilde gelişmesine ve ileriki yaşamlarında cinsel işlev bozukluğu geliştirmesine sebep olabilir.
Riskli cinsel davranışları
Pornografi içeriğine erken yaşta maruz kalan çocuk ve gençler ileride olumsuz etkileri olabilecek cinsel keşifler (çoklu seks partneri, anal seks, grup seks ve seks sırasında madde kullanımı gibi) için daha riskli olabilirler. Bu durum onların sadece cinsel hayatlarına değil, ruh sağlığı ve fiziksel sağlıkları için de olumsuz etkileri olacaktır. Diğer yandan yapılan çalışmalarda erken yaşta pornografik içeriklere daha fazla maruz kalan çocuk ve gençlerin cinsel istismar ve fiziksel istismar için daha fazla risk altında olduğu gösterilmiştir.
Gerçek ilişkilerden uzaklaşma
Cinsel gelişim döneminde erken dönemde pornografi ile karşılaşılan gençler, kendilerine sunulan kurgusal materyallerin kendileri için uygun olduğuna inanabilirler. Yasaklanmamış cinsel meraklarını kaybedebilir ve kendi kendine haz yaşamanın peşinden gidebilirler. Bu durumda hem sağlıklı romantik ilişkilerden uzaklaşabilir hem de anne ve babası ile arasındaki mesafe artabilir. Bu durum gençleri daha çok pornografinin içine çekebilir ve ileride gelişecek bağımlılık için riski ciddi oranda arttırabilir.
Bu başlıklarla incelediğimiz etkiler pornografinin olumsuz sayılabilecek akla gelen bir kaç etkisinden birisidir. Buna dair çok daha fazla etkilerinin olduğu bilinmektedir. Fakat burada olumsuz etkilerini ilerideki yazılarımda yer vermek için noktalıyor, ailelerin bu konuda neler yapabilecekleri konusunda bazı şeylerden bahsetmek istiyorum.
Sakin ve Açık Bir Diyalog Kurun
- Konu hakkında konuşurken aşırı duygusal tepkilerden kaçının
- Çocuğunuzun kendini güvende ve anlaşılmış hissetmesini sağlayın
- Çocuğunuzun pornografiye karşı tepkilerini değerlendirin (ilgi, tiksinti, çekinme vb.)
- Kendi değerlerinizi ve görüşlerinizi paylaşın
Koruyucu Önlemler Alın
İçerik engelleme uygulamaları, çocuğunuzun telefonunda ve diğer cihazlarında kullanılabilir. Bu uygulamalar, birkaç yıllık koruma sağlayabilir. Ancak araştırmalar gösteriyor ki, çoğu genç er ya da geç bu içeriklerle karşılaşacaktır.
Gerçeklik ve Kurgu Arasındaki Farkı Anlatın
Gençlere, pornografide gördükleri içeriklerin gerçek ilişkileri yansıtmadığını açıklamak önemlidir. Gerçek, sevgi dolu ve karşılıklı saygıya dayalı ilişkiler ile pornografide gösterilen yıkıcı dinamikler arasındaki farkı anlatın.
Bu önerileri anladığınızı düşünüyor, fakat çocuğunuzla bu konularda konuşacağınızı düşündüğünüzde kalbiniz hızlı çarpmaya, karnınız ağrımaya ve konuşmayı ertelemeye ya da eşinize bırakma eğiliminde olabilirsiniz. Bunun için sohbet başlatmak için sizlere bazı örnek sorular vermek isterim.
Öncelikle cinsellik ile ilgili bilgileri nereden öğrenme eğiliminde olduğunu belirleyin;
Okullarda cinsellikle ilgili eğitimler verildiğini biliyorum. Anaokulunda beden farkındalığı özel bölgeler gibi, ortaokulda fiziksel ve duygusal olarak değişiklikler anlatılıyor. Sizin okulunuzda da yapıldı mı? Neler öğrendin? (eğer yapıldıysa) Onları öğrendikten sonra neler hissettin? Yeni merak ettiğin konular oldu mu? Arkadaşlarınız arasında konuşuyor musunuz? Daha önce internetten araştırdığın oldu mu? gibi sorularla çocuğunuz bu konulardaki ilgisi ve bilgisini değerlendirmekle başlayabilirsiniz.
Daha sonrasında çocuğunuzun gelişim düzeyine göre 8. sınıf ya da lise yaşlarında pornografi ile ilgili konuşabilirsiniz;
Gençlerin pornografik içerikler izlemesinin yaygın olduğunu biliyorum. Daha önce erişkinler için hazırlanmış olan içeriklerle karşılaştın mı? Neler hissettiğin? (Eğer karşılaştıysa) İzlediğinde neleri fark ettin?Farklı gelen ya da şaşırdığın bir şey oldu mu? Bazen tabletinle (telefon, bilgisayar) zaman geçirirken zamanın nasıl geçtiğini bilmiyorsunuz ve bazen gerçekten yapman gerekenleri unutabiliyorsun. Bu durum çok fazla olduğunda bağımlılık yapıcı etkisi olduğunu fark edemeyebilirsin. Porno izleme konusunda da kontrolünü kaybettiğini hissedebilirsin, böyle bir durum olursa lütfen söyle birlikte bir çözüm üretebiliriz.
Başka bir konu olarak pornografi beden imajı üzerine olumsuz etkileri olabiliyor;
Çok fazla sosyal medya kullanımında olduğu gibi pornografik içeriklerle çok fazla zaman geçirildiğinde kişiler kendilerini ya da partnerlerini izledikleri videolardaki kişilerle karşılaştırabiliyor ve aynı görünmeleri gerektiğini hissetmeye başlıyorlar. Bu konu da dikkatli olmalısın, onlarında birer film ve kurgu olduğunu devamlı hatırlamanı isterim.
Son olarak çocuklarınıza karşılarındaki insanlara saygılı olmalarını öğretmeniz gerekiyor. Kendilerini korumayı öğrendikleri kadar karşılarındaki partnerlerine de zarar vermemeyi öğrenmeleri gerekiyor.
18 yaşından önce cinsel bir deneyim yaşayabilirsin (kültürel normlarınıza göre cümleyi revize edebilirsiniz). Yaşadığın cinsel deneyim sırasında güvende olmanı ve güvende hissetmeni istiyorum. Birçok zaman pornografik içeriklerde karşılaşabileceğin insanlara vurmak, boğmak ve ya saçının çekmenin kabul edilebilir olduğunu düşünmene sebep olabilir. Pornografinin çoğu gerçek hayattaki etkileşimlere benzemez ve yeniden canlandırmaya çalışmamalısın.
Bu diyaloglar çocuğunuzla cinsellik ve pornografi hakkında konuşurken kullanabilieceğiz mini konuşmalardır. Bu konuda ebeveyn olarak çekinmemeli çocuklarınızla konuşmalısınız. Yoksa bu bilgileri sağlıksız bir şekilde yanlış bir şekilde öğrenebilir.
Uzman Desteği Alın
Gerektiğinde çocuğunuzun sağlık hizmeti sağlayıcısından destek almaktan çekinmeyin. Bu profesyoneller:
- Ergen cinsel gelişimi hakkında bilgi verebilir
- Aile içi görüşmelere katılabilir
- Konuşmaları normalleştirebilir
Unutmayın ki bu karmaşık bir konu ve ebeveynler olarak sizin de öğrenme süreciniz devam ediyor. Tüm cevaplara sahip olmamanız normal. Dürüstlüğünüz, gençlerin bu konuyu sizinle birlikte öğrenebileceğini gösterecektir. Bu konuda destek almak isterseniz ön görüşme formundan talebinizi iletebilirsiniz.
İyi günler dilerim.