Öğrenme Bozuklukları ve Disleksi: Ne Bilmeliyiz?

Özel Öğrenme Güçlüğü (ÖÖG),  ya da diğer adıyla Disleksi, çocukluk döneminin en çok karşılaşılan durumlarından biri. İstatistikler öğrenme bozukluklarının 10 okul çocuğundan en az 1’ini etkilediğini gösteriyor. Peki, disleksi nedir, özgül öğrenme güçlüğü nasıl anlaşılır, disleksi belirtileri nelerdir gibi soruların cevabını biliyor muyuz?

Öğrenme Güçlüğü Belirtileri

Öğrenme bozuklukları, özellikle çocukların okulda ve evde görevleri takip etmekte, konsantre olmakta ve başarı elde etmekte zorlandıkları durumları içerir. Aileler çoğu zaman çocukların bu durumunu anlamakta zorlanır ve çocukların genel zeka seviyesi hakkında endişe duyarlar. İşte bu noktada öğrenme güçlüğü belirtileri hakkında bilgi sahibi olmak, çocuğun yaşadığı güçlüklerin altında yatan nedenleri anlamada büyük bir yardımcı olabilir.

Öğrenme Bozukluğu Belirtileri: Hangi Durumlar Dikkat Çekmelidir?

Öğrenme bozukluğu olan çocuklar genellikle aşırı hareketli olabilir, dikkatleri kolayca dağılabilir ve dikkat süreleri kısa olabilir. Örneğin, çocuklar yönergeleri anlamada ve takip etmekte zorlanabilir, az önce söylenenleri hatırlayamayabilir veya heceleme, okuma, yazma ve/ya matematik işlemlerinde zorlanabilir. Kelime ve sayıları tersine yazma veya ev ödevlerini, okul kitaplarını veya diğer eşyalarını kolayca kaybedebilirler. Bu, öğrenme bozukluğunun belirtilerinden sadece birkaçı olup, çocuktan çocuğa değişiklik gösterebilir.

Erken Müdahalenin Önemi

Böyle durumlarda, çocuk ve ergen psikiyatristleri, öğrenme bozukluklarının bazı uzun vadeli sonuçlarının erken müdahale ile azaltılabileceğinin farkındadır. Ancak disleksi gibi özgül öğrenme bozuklukları erken tespit edilip tedavi edilmezlerse “kartopu” etkisi ile sorunlar büyüyebilir.

Disleksi için hangi doktora gidilir, disleksi hangi doktor bakar gibi soruların yanıtları önem kazanır. Ailelerin durumun farkında olmamaları, farkında olsalar dahi geçeceğini umarak beklemeleri, çocuk ve ergen psikiyatristi haricindeki alanında uzman olmayan kişilere başvurmaları sebebiyle çocuk ve aileler çok fazla zaman kaybederler. Çocuklar çoğu zaman uygun bir uzmana başvurduklarında çoğunlukla öğrenilmiş çaresizlik içindedirler. Bu durumun sebeplerininin başında; disleksinin genetik olması (anne ya da babalar kendileri de aynı sorunu yaşadıkları için normal gelebilir), çevredekilerin anne ve babayı gereksiz endişelendiklerini söylemeleri ve alanda uzman olmayan öğretmenlerin olmasıdır.

Disleksi ve Öğrenme Bozukluklarında Ebeveynlerin Rolü

Ebeveynlerin, çocuklarına akademik hedeflerine ulaşmalarına yardımcı olmak için yapacakları yardımda dikkat etmeleri gereken en önemli nokta dengeyi bulmaktır. Çok fazla özel ders almak, çocuğun özgüvenini zedeleyebilir. Aynı zamanda, öğrenme bozukluğu olan bir çocukla yaşamanın gerçeklerini daha iyi anlamalarına ve bunlarla baş etmelerine yardımcı olmak önemlidir.

Öğrenme Güçlüğü (Disleksi) Bep Planı ve Ailelere Öneriler

Öğrenme güçlüğü olan çocuklar için ilk atılması gereken adım, çocuğun öğrenme güçlüğünü anlamak ve güçlü yönlerini belirlemektir. Ayrıca, öğrenme güçlüğünün çocuğun hayatı üzerine etkisi (oyun, arkadaş ilişkileri gibi) değerlendirilmelidir. Bu yüzden bir çocuk ve ergen psikiyatristi, değerlendirmeyi koordine etmeye yardımcı olabilir ve bir öğrenme bozukluğunun olup olmadığını netleştirmek için değerlendirme ve eğitim testlerinin yapılmasını sağlamak için okul uzmanları ve diğerleri ile çalışabilir.

Birçok psikolojik ve psikiyatrik durumlar tek başına görülme olasılığı oldukça düşüktür. Bu yüzden kapsamlı bir çocuk ve ergen psikiyatristi ile görüşmeli, çocuğunuzun disleksi haricindeki zorluklarında tespit edilmesi gerekir. Kliniğime başvuran çocuklarda en çok gözlemlediğim durumlar: Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu, Kaygı Bozuklukları, öz güven problemleri, davranış problemleridir. Bu anlamda da dikkat etmeniz gerekir. Diğer konular için diğer yazılarıma bakabilirsiniz. Online olarak benimle görüşmek isterseniz eğer: randevunuzu oluşturabilirsiniz. 
Eğer çocuğunuza öğrenme bozukluğu tanısı konulduysa, onun zorlandığı konular üzerine gidebilmesi için desteklemeli, eğitim hayatını didaktik (öğreten-öğrenen) olmasından kurtarmanız gerekir. Bunun için onun okuma ve yazmayla ilgili zorluklarının üzerine giderken şefkati ve anlayışı ihmal etmemelisiniz. Bunları yaparken zorlanılan konular üzerinde hakimiyet kazanmak için yaptığınız eylemleri keyifli hale getirmelisiniz. Burada sizin ve öğretmeninizin yaratıcılığı oldukça önemlidir. Bunun için benim sizlere birkaç tavsiyem olabilir.

1. Harfleri çocuğunuzun görebileceği yerlere koyun. (Yapışkan harfler ve sayılar alabilirsiniz.)
2. Tekerlemeler onun işlemleme hızını arttıracak, yeni kelimeler duymasını sağlayacak ve kelimelerle oynamayı eğlenceli hale getirecektir.
3. Çağımızda çocuklar tabletleriyle uzun zamanlar geçiriyor. Onları kelime oyunu oynamalarına teşvik edebilirsiniz.
4. Yine çağımızla tabletlerden kitap okunabiliyor. “Kidly” programı ücretli olmasının yanında bir çok kitabı içermesi sebebiyle oldukça uygun olabilir. Bir çok dile sahip programda aynı zamanda program metinleri kendi okuyabilir, çocuğunuz sadece takip edebilir.
5. Yine araştırmalara dayanarak önerebileceğim, çocuğunuz okurken sesini kayda alabilir, sonrasında kendi ses kaydını dinleyerek kendi hatalarını bulmasını sağlayabilirsiniz. Bunun için instagram hesabımda paylaştığım posta bakabilirsiniz.
6. Bütün ailelere önerdiğim gibi, çocuğunuzun zorluğunu en iyi siz bilebilir ve çözebilirsiniz. Bu yüzden öğrenme güçlüğü (disleksi) hakkında kendinizi geliştirmelisiniz. Bunun için şu an piyasada olan kitaplara bakabilirsiniz.

Sonuçlar

Disleksi veya özgül öğrenme güçlüğü gibi durumlar çocukların ve ailelerin hayatını olumsuz etkileyebilir. Ancak, bu durumları erken tespit etmek ve çocuğa uygun destekleri sağlamak bu olumsuzlukları büyük ölçüde azaltabilir. Bunun için ailelerin bu konuda bilgilenmesi ve çocuklarını iyi gözlemlemeleri büyük önem taşır. Eğer siz de çocuğunuzun öğrenme güçlüğü yaşadığını düşünüyorsanız, bir uzmana başvurmayı düşünebilirsiniz. Unutmayın, erken müdahale her zaman daha etkilidir ve çocuğunuzun geleceğini olumlu yönde etkiler.
Not: Aileler bu konuda şüpheleniyorlarsa, “disleksi testi”ne bakabilirler. Tarama formu olarak değerlendirilen”öğrenme bozukluğu belirti tarama listesi” internetten bulunabilir. Bulamazsanız bana mail atabilirsiniz. Sizlere formu gönderebilirim.
Ailelerin bu konuda ileri okuma yapmaları için tavsiye ettiğim kaynaklar:

• Disleksi, Özel Öğrenme Güçlüğü Derneği: https://disleksiozelogrenmedernegi.org/
• Disleksi Merkezi: https://www.disleksi.com.tr/