Ergenlerde intihar düşüncesi, ne yazık ki, giderek artan bir sorun. Aileler çoğu zaman bu durumun geçici olabileceğini düşünerek uzman yardımı almayı geciktirebiliyor. Ancak anlaşılamayan veya yardım almakta geç kalınan durumlarda, ergenlerde intihar girişimleri maalesef çok ciddi sonuçlar doğuruyor.
Ergenlerde İntihar: Neden Artıyor?
Amerikan Psikoloji Derneği (APA) uzmanlarına göre pandemiyle birlikte çocuk ve gençlerde intihar oranlarında ciddi bir artış söz konusu. Psikolojik destek almak için hastaneye başvuran gençlerin oranı 2019-2020 yılları arasında %31 artış gösterirken bu oran 2021’e gelindiğinde %50 artışı geçmiş durumdaydı (APA, 2023). Bu artışı tek başına açıklayabilecek bir şeyin olduğunu söylemek oldukça zor olacaktır. Fakat artan ekonomik zorluklar, gelecek kaygısı, iklim krizi ve bununla gelen göçler..Bunun gibi bir çok sebep sayılabilir. Bunların yanında ergenlik kendi başına depresif bir süreçtir ve kendi sınırlarının nereye kadar gittiğini görmek ister.
Ergenlikte İntihar Düşüncesi: Kimlik Arayışı ve Depresyon
Ergenlikle birlikte genç yetişkinlik dönemine giren bireylerde kimlik sorgulaması ve kimlik arayışı sebebiyle depresyon görülme riskinin yetişkin bireylere oranla daha ciddi boyutta olduğu uzun zamandır üzerine çalışan bir konu. Bu dönemdeki varoluşsal depresyon ise artan stres yükü ile birlikte intihar düşüncelerinde artışa neden olabilmektedir.
Çocuğum İntihar Etmeyi Düşünüyor: Ne Yapmalıyım?
Çocuğunuzda gözlemlediğiniz bazı davranışlar onun intihar düşüncelerine sahip olduğunu gösterebilir. İşte bu belirtiler:
- Aileden ve arkadaşlarından uzaklaşma, onlarla birlikte aktivitelerde bulunmaktan kaçınma
- Uzun süre evden veya odasından çıkmama isteği
- Zararlı madde kullanımında artış
- Sık sık ölümden bahsetmek veya bu konulara sempati duyarcasına sorular sormak
- Beslenme uyku düzeninde gözle görülür değişiklikler
- Okuldaki derslerine eskisi gibi alaka göstermemesi veya okulu bırakmak istemesi
- Ailenin o olmadan daha mutlu olacağını ima eder şekilde konuşması
- Geleceği ile ilgili planları ve hayallerinden bahsederken umutsuz bir tavır sergilemesi
- Sık sık tek başına kalma isteği
- Fiziksel olarak kendini beğenmeme veya kendinden iğrenme
Ergenlerde İntihar Düşüncesi olanlarda intihar girişiminde bulunma olasılığını arttıran faktörler nelerdir?
- Önceki intihar girişim(ler)i
- Ailede intihar öyküsü
- Madde kullanımı
- Duygudurum bozuklukları (depresyon, bipolar bozukluk)
- Tehlikeli araçlara erişim (örneğin, evde ateşli silah bulundurmak veya güvenli olmayan reçeteli ilaçlara erişmek)
- Kayıplar ve diğer olaylar (örneğin, bir ilişkinin sona ermesi veya ölüm, akademik başarısızlıklar, mali zorluklar)
- Travma veya istismar geçmişi.
- Zorbalık
- Kronik ağrı dahil olmak üzere kronik fiziksel hastalık
- Başkalarının intihar davranışlarına şahit olma
- Sosyal izolasyon
- Yardım aramakla ilişkili damgalanma (APA, 2023)
İntihar Düşüncesi Olan Birine Nasıl Yaklaşılmalı?
Çocuğunuzda gördüğünüz belirtiler için onunla konuşmanız oldukça önemli. Peki intihar düşüncesi olan çocuk veya genç bireyle nasıl konuşmalıyız?
Sakin Kalın
Çocuğunuz veya tanıdığınız biri size intiharla ve ölümle ilgilendiğinden bahsettiğinde yapmanız gereken ilk şey sakin kalmaktır. Durumun paniği ile ona bu düşüncesinin saçma olduğunu, bu düşüncesinden hemen kurtulması gerektiğini veya bu konuyu kapatması gerektiğini söylediğinizde birey bu ruh halinden çıkmaz hatta kendini daha kötü hissedebilir.
Nedenini Anlamaya Çalışın
Çocuğunuza yardım etmek için sorunu daha iyi anlamanız gerekir. Bunun için çocuğunuza doğru sorular sorarak konuyu iyi kavrayın. Onu ‘Daha iyi anlamam için biraz daha açıklar mısın?’ gibi sorularla konuşmaya teşvik edebilirsiniz. İntihar düşüncesinin belli bir olaydan mı kaynaklandığını yoksa uzun süredir mi böyle düşündüğünü anlamak için sorular sorabilirsiniz. Örneğin ‘ne zamandır böyle hissediyorsun?’ ‘Daha önce de böyle hissettiğin zamanlar veya düşüncelerin olmuş muydu?’.
Yargılamayın
Düşüncelerini yanlış bulduğunuzda hemen yorum yapmaktan kaçının ve yargılamayın. Sizin için basit görünen şeyler çocuğunuz için önemli ve ciddi bir sorun olabilir.
Yardımcı Olmak İstediğinizi Açık Bir Şekilde İfade Edin
Sadece dinleyip geçmediğinizi gösterebilmek için yardımcı olmak istediğinizi açık bir dille belirtin. Unutmayın ki sizinle bu konuyu konuşması bile onun için büyük bir adım. Bu fırsatı iyi değerlendirerek onun yanında olduğunuzu bilmesini sağlayın.
Yardım Alın
Çocuğunuz intihar düşüncelerine uzun süredir sahipse, intihar planları yapmışsa veya bu düşüncesinde ciddi ise hemen bir uzmandan yardım almalısınız. Çocuğunuz ile konuşmalarınızda çocuğunuzun ölümle ilgili düşüncelerinin yoğun, baskın ve ciddi olduğunu düşünüyorsanız profesyonel bir yardım almanız gerekir. Hatta bazı durumlarda randevu gününüzü beklemek sizi endişelendiriyorsa acil servise başvurmayı ciddi anlamda düşünmelisiniz.
Sonuç
İnsandaki içgüdüsel hayatta kalma arzusu aslında her türlü maddi ve manevi sorun karşısında onu çözüm aramaya zorlar. İntihar eğilimi veya bu konuya ilgi duymak ise normal değildir ve normal karşılanmamalıdır. Eğer çocuğuzun intihar düşüncesi varsa bu duruma sessiz kalmayın veya bunu geçiştirmeyin! Acilen bir uzmandan yardım alın.