Çocuk ve Ergenlerde Depresyon Belirtileri, Testleri ve Tedavi Seçenekleri
Bir çocuk veya genç zaman zaman üzgün ve mutsuz hissedebilir. Ancak, bazı durumlarda bu duygular daha ciddi bir sorunun habercisi olabilir. Eğer çocuk sürekli üzgün, sinirli ve eskisi gibi zevk alamıyorsa, bu durum yaygın olarak depresyon olarak bilinen Major Depresif Bozukluk belirtisi olabilir. Depresyonun sadece yetişkinleri etkilediği düşünülse de, araştırmalar çocuk ve ergenlerde depresyon sıklığının arttığını göstermektedir. Pandemiden önce major depresif bozukluk çocuk ve gençlerde artış gösterdiği gösterilmiş, pandemi ve bütün Dünyada’ki (enflasyon artışı, iklim krizi, gıda güvencesizliği gibi) sorunlarla birlikte artış hızlanmıştır. Ülkemizde çok fazla fark edilmese de büyük bir mental sağlık sorunu kapıda bekliyor. Amerika’da acil’e başvurularda gençlerdeki intihar girişimlerinde ciddi arttışlar olduğu belirtiliyor. Gerçekten de yapılan sıklık çalışmaları, her yedi gençten birinin depresyon yaşadığını ortaya koymaktadır.
Bu yüzden aileler depresyon hakkında bilgi sahibi olmalı, çocuklarının duygularının ve yaşadıklarının farkında olmalı, erken müdahale için erken teşhisin önemini anlamalıdır.
Depresyon Belirtileri:
Çocuk ve gençlerde depresyon belirtileri farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Özellikle çocuk ve ergenlerde görülen depresyonlar erişkinlerde görülen depresyonlara göre hüzün ve çökkünlük değil agresif davranışlarla ve huzursuzlukla gider. İşte yaygın depresyon belirtileri:
- Çökkün, üzgün, ağlamaklı veya sinirli hissetmek
- Daha önce keyif aldıkları aktivitelerden zevk almamak
- Arkadaşlarla ve sosyal etkinliklerle daha az vakit geçirmek
- İştah ve kilo değişiklikleri
- Uyku düzeninde değişiklikler
- Yorgun hissetmek ve enerji eksikliği
- Sürekli suçluluk hissi, kendini değersiz hissetmek
- Konsantrasyon sorunları
- Okul performansında düşme ve ilgisizlik
- İntihar düşünceleri veya ölme isteği (Bu konudaki yazımı okumanızı tavsiye ederim.)
Çocuk ve gençlerde depresyonun fiziksel şikayetlerle de ilişkili olabileceğini unutmamak önemlidir. Baş ağrıları, karın ağrıları gibi fiziksel belirtiler depresyonun bir göstergesi olabilir. Depresyon yaşayan gençler, kendilerini daha iyi hissetmek için alkol veya diğer uyuşturucu maddeleri kullanma eğiliminde olabilirler.
Nedenleri:
Depresyonun nedeni bazen tam olarak belirlenemez. Bazı durumlarda sebepsiz gibi görünebilir. Aileler çocuklarının depresyon yaşabileceğine dair bir sebep göremediklerinde çocuklarının neden üzgün ve mutsuz olduğunu anlamakta zorlanabilirler. Ancak stres, yakın birinin kaybı, zorbalık, aşırı sosyal medya kullanımı gibi faktörler depresyonla ilişkilendirilebilir. Ayrıca, aile üyelerinde depresyon varsa, çocuklar da bu durumu paylaşabilirler (Bazen anne ve babanın depresyonunu yaşadıkları görülür). Depresyon risk faktörleri arasında diğer psikiyatrik durumlar (örneğin, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, kaygı bozuklukları, öğrenme sorunları) da bulunmaktadır.
Belirleme ve Yardım Arama:
Ebeveynler bazen çocuklarının depresyonda olup olmadığını anlamakta zorluk çekebilirler. Eğer çocuğunuzun depresyonda olduğunu düşünüyorsanız, ona nasıl hissettiğini ve rahatsız eden bir durum olup olmadığını sormayı deneyebilirsiniz. Toplumumuzda aileler çocuklarının daha fazla üzülmesini istemedikleri için bu konuları hiç konuşmamayı tercih etmektedirler. Eğer açık bir iletişim tercih etmediğinizde çocuğunuzun yaşadığı depresyon derinleşebilir. Bazı çocuklar depresyonda olduklarını açıkça mutsuz olduklarını ifade ederken, diğerleri kendilerine zarar vermek, ölmek veya başkalarını öldürmek gibi düşünceleri paylaşabilir. Bu ifadeler çok ciddiye alınmalıdır, çünkü depresyonda olan çocuklar kendilerine zarar verme riski daha yüksektir. Bir başka yöntem ise çocuğunuza ruh halini sorgulayıcı sorular sormak veya kısa bir anket doldurtmaktır. Bu anketlerden en çok kullanılanı beck depresyon ölçeğidir. Beck depresyon ölçeğinin puanlaması; toplam puan üzerinden hesaplanır. Beck depresyon ölçeğinde 10 ve üzeri puanlarda ileri inceleme için bir uzmanla görüşülmesi tavsiye edilmektedir. Beck Depresyon Ölçeğini buraya tıklayarak indirebilir, kendiniz doldurabilirsiniz. Burada hatırlamak istediğim bir konu var. Kendinizde ve çocuğunuzda depresyon olup olmadığına sadece beck depresyon ölçeği ile karar vermemelisiniz. Bu depresyon belirtilerinin en az iki hafta kadar sürmesi gerekiyor.
Çocuğunuzun depresyonda olduğunu düşünüyorsanız, ailelerin çocuklarına nasıl yardımcı olabileceklerine dair yazdığım yazım işe yarayabilir. Yazıya buradan ulaşabilirsiniz.
Tedavi Seçenekleri:
Eğer çocuğunuzun depresyonda olduğunu düşünüyorsanız, yardım aramak önemlidir. Uzman bir profesyonelden yardım alarak kapsamlı bir psikiyatrik değerlendirme için bir çocuk ve ergen psikiyatristine başvurabilirsiniz. Depresyon teşhisi doğrulandığında, etkili tedavi seçenekleri mevcuttur. Bunlar arasında psikoterapi (bilişsel davranışçı terapi, kişilerarası terapi, aile terapisi gibi) ve psikofarmakoloji (antidepresanlar) yer alır. Antidepresan ilaçlar da tedavi için kullanılabilir, ancak ilaçların potansiyel riskleri ve faydaları dikkatlice değerlendirilmelidir.
Sonuç:
Çocuk ve ergenlerde depresyon yaygın bir sorundur, ancak doğru tedavi ve destekle bu durumun üstesinden gelinebilir. Eğer çocuğunuzun depresyonda olduğundan şüpheleniyorsanız, uzman bir profesyonelden yardım almak önemlidir. Bu sayede çocuğunuzun eski sağlığına kavuşması mümkün olacaktır. Bu konuda profesyonel bir yardıma ihtiyacınız olduğunu düşünüyorsanız, randevu formunu doldurabilirsiniz. Size en yakın zamanda döneceğimden emin olabilirsiniz.
Bunların yanında çocuk ve ergen depresyonu hakkında önerebileceğim bir kaç kitap ve kaynak;
1. Depresyon-Bilişsel Davranışçı Terapi Işığında Kendine Yardım Kılavuzu
Kitaplar haricinde ekşi sözlükte açılan bu başlıkta faydalı olabilir. Depresyon hakkında yazılmış kitaplar konusunda tavsiyeler bulunuyor.