Boşanma ve Çocuklar Üzerindeki Etkisi

Eşler, aralarındaki çeşitli anlaşmazlıklar yüzünden boşanmaya karar verebilirler. Bu süreç eşler için olduğu kadar çocuklar için de zordur. Özellikle küçük çocuklar için anne ve babasının artık aynı evde yaşamaması, şimdiye kadar var olan düzeni tamamen değiştirdiği için anlaşılması ve aşılması güç bir durum haline gelebilir. Boşanma aşamasında çocuğun psikolojisi kısa ve uzun vadede etkilenebilir ve onun davranışlarını değiştirebilir. Bu etkileri en düşük ve en zararsız düzeyde tutabilmek için boşanma, doğru şekilde ve doğru zamanda çocuğa açıklanmalıdır.

Boşanma Kararı Çocuklara Nasıl Açıklanmalı?

Çocukların boşanmayı nasıl olarak değerlendirdikleri gelişimsel düzeylerine göre değişiklik gösterecektir. Bu yüzden bunları bilmeniz çocuğunuza boşanacağınızı açıklarken yardımcı olacaktır.

Çocukların Boşanma Konusundaki Anlayışları:

0-2 Yaş Arası:

Bu yaş grubundaki bebekler, ailelerinin ayrılmasını anlamazlar. Ancak aile içi gerilimlerden etkilenebilirler. Bebekler, anne ve babalarının duygusal durumlarından etkilenirler, bu da onların davranışlarında değişikliklere yol açabilir. Örneğin, huzursuzluk, uykusuzluk veya ağlama gibi davranışlar artabilir.

3-5 Yaş Arası:

Bu yaş grubundaki çocuklar, ailelerinin ayrılmasını anlamaya başlarlar, ancak nedenlerini tam olarak kavrayamazlar. Bu dönemde çocuklar, anneleri ve babaları arasındaki ilişkilerdeki değişikliklere karşı hassas olabilirler. Boşanma durumunda, çocuklar bu değişiklikleri çoğunlukla kendilerine yansıtırlar ve suçluluk hissi yaşayabilirler. boşanma ve çocuk

6-11 Yaş Arası:

İlkokul çağındaki çocuklar, boşanmanın nedenlerini daha iyi anlamaya başlarlar. Bu dönemde çocuklar, anne ve babalarının arasındaki anlaşmazlıkların ve gerilimlerin sonuçları hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilirler. Boşanma süreci, bu yaş grubundaki çocuklarda duygusal dalgalanmalara yol açabilir. Örneğin, öfke, korku, üzüntü ve kaygı gibi duygusal tepkiler görülebilir. Ebeveynlerin bu dönemde açık iletişim kurmaları ve çocuklarına destek olmaları çok önemlidir.

12-18 Yaş Arası:

Bu yaş grubundaki gençler, boşanmanın daha derin psikolojik etkilerini anlayabilirler. Gençler, anne ve babalarının boşanmasının aile dinamikleri, gelecekteki ilişkileri ve kendi duygusal sağlıkları üzerindeki etkilerini daha fazla değerlendirebilirler. Gençler bu dönemde özerklik kazanmış olabilirler, ancak aynı zamanda bu süreçte daha fazla destek ve anlayışa ihtiyaç duyabilirler. Boşanma, gençlerde depresyon, öfke ve kaygı gibi duygusal sorunlara yol açabilir. Çocuğunuzun yaşına ve gelişimsel durumunu göz önünde bulundurarak onun nasıl anlayabileceğinin farkında olarak boşanma kararınızı çocuğunuza açıklamaya geçebilirsiniz. Boşanma kararından sonra  bu karar çocuklara ebeveynler tarafından birlikte açıklanmalıdır. Yaşanılan durum çocuğa açıklanırken bu sürecin nasıl geçeceği ve sonrasında çocuğun hayatının nasıl değişeceği gibi konulara değinilmelidir. Daha küçük çocuklara durum anlatılırken biraz daha basit ve anlaşılır bir dil kullanılmalıdır. Örneğin: “Annen ve ben artık farklı evlerde yaşayacağız ama ikimizi de istediğin zaman görebileceksin.” ya da “Babanla bundan sonra ayrı evlerde oturmaya karar verdik çünkü artık evli olmak istemiyoruz. Ben yakında başka bir eve taşınacağım ve senin orada da bir odan olacak. İstersen odanı beraber yerleştirebiliriz böylece istediğin zaman kalabilirsin.” gibi cümleler kurulabilir. (Not: Küçük çocuklara boşanma açıklanırken hikayelerden yararlanılabilir. Bunun için yazılmış birkaç kitabı sizinle paylaşmak istiyorum. Noktacık, Annem ve Babam Arkadaş Olduklarını Unutunca, Annem ve Babam Boşanıyor.) Velayet konusu çocuğa anlatılırken kelimeler dikkatlice seçilmeli ve çocuk tedirgin edilmemelidir. Örneğin “Artık annenle yaşayacaksın” yerine “Annenle birlikte yaşayacaksın fakat babanı istediğin zaman görebilir ve istediğin zaman onunla kalabilirsin” gibi cümleler tercih edilmelidir. Eğer çekişmeli bir boşanma davası görülmüşse ve çocuk sadece belirli günlerde bir ebeveynde kalacaksa daha da yumuşak bir tavırla gerçekler söylenmelidir.

Boşanma Ne Zaman ve Nasıl Olmalı? Boşanmak için Çocuğun Uygun Yaşı?

Bir çok anne ve baba boşanma için çocuklarının büyümesini beklemektedir. Boşanmak için çocuğun uygun yaşının tam olarak ne zaman olduğunu söylemek zordur. Yapılan bir çok çalışmada farklı sonuçlar elde edilmektedir. Mutlaka bir yaş aralığı belirtmek gerekirse çocuğun 6-10 yaş arasında olması önerilmektedir. Boşanma çocuğun belki de hayatı boyunca geliştireceği kişisel davranışlarını şekillendirebileceği için hızlı ve ani şekilde olmamalıdır. Boşanma öncesinde çocuğa durum hakkında bilgi verilmeli ve açıklayıcı konuşmalar yapılmalıdır. Bu süreci kademeli olarak ilerletmek çocuğun psikolojisi için daha iyidir. Örneğin boşanma öncesinde bir süreliğine evler ayrılabilir. Bu durum hem ebeveynler açısından hem de çocuk açısından sonraki sürece uyum sağlamada kolaylık sağlayabilir. Boşanmanın kötü bir şey olmadığını ve gayet normal bir durum olduğunu anlatabilmek için çocuğunuzu bu sürece dahil edebilirsiniz. Örneğin evden ayrılacak ebeveyn, çocukla birlikte yeni bir ev bakmaya gidebilir, kendi odası için fikrini söyleyebilir ve eşyalarını seçebilir. Böylece çocuk diğer ebeveynin hayatından tamamen çıkmadığını, onu tekrar görebileceğini anlamış olur. Ayrıca kendi fikirlerinin dinleniyor olması bu durumu biraz daha normalleştirecektir. Çocuk, artık anne ve babasının ayrı evlerde yaşadığını anlar ve bu durumu kabul eder. Hayatının bir anda değiştiğini hissetmez ve duruma uyum sağlar. Bu uyum sağlama sürecinden sonra ebeveynler ve çocuk tamamen duruma hazır olduğunda boşanma gerçekleşebilir. Boşanma sırasında yaşanacak gerginlikler çocuğun psikolojisini etkileyebileceği için, boşanma mahkemesi sırasında çocuğun bu gerginlikten uzak kaldığına emin olunmalıdır.

Boşanmanın Çocuklar Üzerinde Kısa ve Uzun Dönem Etkileri

Boşanmanın çocuklar üzerinde kısa ve uzun dönem etkileri olabilir. Bu etkiler yaşanılan boşanma sürecinin nasıl olduğuna, çocuğun mevcut psikolojik sağlığına ve çocuğun hayatındaki değişikliklerin boyutuna göre değişiklik gösterebilir:
  • Boşanma sürecinden sonra bir ebeveynin çocuğun hayatından tamamen çıkması çocuk üzerinde önemli psikolojik etkilere sebep olabiliyor. Bu çocuklarda özellikle anksiyete, depresyon ve antisosyal davranış görülme sıklığı oldukça fazla olabiliyor.
  • Uzmanlar ailesi boşanmış çocukların, ailesi birlikte olan çocuklara göre daha saldırgan ve dürtüsel tavırlar sergilediğini belirtiyor.
  • Bu çocuklarda akranlarıyla iletişim kurmada sorun yaşama yaygın görülüyor.
  • Boşanma sürecinde çocuklarda odak sorunları yaşanabiliyor. Hem boşanma hem de boşanma sonrası süreçte çocukların derslerinde başarısızlık görülebiliyor.
  • Ailesi boşanmış çocuklarda bağımlılığa eğilim daha fazla görülmektedir. Bu çocuklarda tütün ve madde bağımlılığı erken yaşlarda görülebiliyor. Ayrıca cinsel deneyim de daha erken yaşlarda edinilebiliyor.
  • Küçük çocuklarda ebeveynlerin boşanmasının sebebini kendisinde arama görülebilir. Örneğin ”benim yaramazlıklarım yüzünden böyle oldu” ya da “odamı toplamadığım için tartışıyorlar” gibi düşünceler gelişebilir. Bu düşünceler çocuk büyüdükçe kendini suçlu hissetme ve kendinden utanma duygularını tetikleyebiliyor.

Boşanmanın Ruh Sağlığı Üzerine Etkilerini Azaltmak İçin Yapılabilecekler

Boşanmanın çocuğun üzerindeki etkilerini azaltmak için ebeveynlerin her ikisine de ayrı ayrı görevler düşüyor. Anne ve baba çocuğun bu süreç boyunca nasıl tepkiler verdiğine mutlaka dikkat etmelidir. Onunla konuşarak bu sürecin onu nasıl etkilediği ve bunun için ne yapabileceklerini sormalıdır. Çocuğun bu durumdan en az düzeyde etkilenmesi için anne ve baba birlikte çabalamalıdır. boşanma ve çocuk, çocuğun psikolojisi, psikoterapist, sefa Coşğun, çocuk psikiyatri, ergen psikiyatri

1. Çocuğunuza belli ölçülerde söz hakkı verin

Tıpkı evlilik kararları gibi boşanma kararları da partnerler arasında alınır. Fakat evlilikten farklı olarak boşanmada çocuk faktörü bulunur. Çocuk, şimdiye kadar sahip olduğu düzenin kendi söz hakkı olmadığı bir boşanmayla birlikte bozulmasını garipser ve bu kararla birlikte çeşitli tepkiler verebilir. Çocuğun bu tepkilerini azaltmak için ona yer yer söz hakkı olduğunu hissettirin. Örneğin ebeveynler çocuğun yaşayacağı yeni evleri için eşya seçimini çocukla birlikte yapabilir, ona yeni ev düzenleri konusunda fikir danışabilirler. Böylece tamamen yeni bir aile düzeni oluşurken çocuğun adapte olması daha kolay hale gelir.

2. Eşinize karşı tutumunuzda çocuğunuzu ihmal etmeyin

Boşanma sürecinde ve sonrasında eski eşinize karşı davranışlarınız çocuğunuzun psikolojisini ciddi boyutta etkileyebilir. Örneğin eski eşiniz olan çocuğunuzun babasına karşı kaba davranışlarınız ve söylemleriniz, çocuğunuzda erkek bireylere karşı güvensizlik meydana getirebilir ve sosyal hayatını etkileyebilir. Çocuk hem annenin hem babanın bir parçasıdır ve ikisi de onun hayatına dahildir. Eşinizden boşanmanız, onu çocuğun hayatından koparmış sayılmaz. Bu yüzden çocuğunuzun yanında eski eşinize karşı olan davranışlarınıza dikkat etmenizde fayda var.

3. Rol model olduğunuzu unutmayın

Boşanma sürecindeki bireylerde maddi ve manevi yıpranmalar görülebilir. Bu sürece tanık olan çocuklar ise bazen ebeveynlerle aynı hisleri yaşayabilir fakat yetişkin gibi düşünemedikleri için bu gibi durumlar onlar için daha büyük bir sorun haline gelebilir. Örneğin birlikte yaşayacağı ebeveynin yeni bir ev ararken zorlanması çocukta evsiz kalacağı düşüncesi oluşmasına sebep olabilir.

4. Boşanmanın Hemen Ardından Yaşantıda Değişiklikler Yapmayın

Boşanma çocuklar için zaten zor bir süreçtir. Boşanmayla birlikte yaşantıda büyük değişiklikler yapmak (şehir veya ev değiştirme, farklı bir okula gitme, yeni bir evlilik vb.) çocuğun psikolojisini ciddi ölçüde etkileyebilir. Boşanmadan sonraki süreçte bu gibi değişiklikleri yavaş yavaş yapmakta fayda var. Aynı şekilde çocuktan ayrı olacak ebeveynin de evden taşınırken aynı tutumu sergilemesi, çocuğun adaptasyonunu daha kolay hale getirir.

5. Profesyonel yardım alın

Eğer gerçekten saygı çerçevesinde bitiremediğiniz bir evliliğiniz veya boşanma süreciniz varsa, bunun etkilerini çocuğunuz için en hafif düzeye indirmek biraz zor olabilir. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki ebeveynler çocuklar küçükken boşanırsa, boşanmanın çocuk üzerindeki etkisi gençlik çağlarında bile deva edebiliyor. Bu gibi süreçlerde çocuğun psikolojik durumu ve yeni düzene ayak uydurabilmesi konusunda bir profesyonelden yardım alabilirsiniz. Bu konuda daha fazla okumak isterseniz Dr. Damla Til’in kitabını önerebilirim: Boşanma ve Ebeveynlik Alanda çalıştığım süre boyunca annesi ve babası boşanan, boşanmış olan, boşanmaktan vazgeçen çocuk ve gençlerle çalıştım. Çocuklara annesi ve babası boşanırken yapmalarını istemediklerini konu başlıkları altında toplayarak Instagram hesabımda paylaştım. Bu paylaşımım oldukça ilgi gördü ve sanırım toplumda bir karşılık buldu. Bu paylaşımımla birlikte durum tespiti yapmanın ötesinde boşanma sürecinde olan anne ve babaların YAPMAMALARI gerekenleri çocukların ağzından duymalarını istedim. İlgili paylaşımım: https://www.instagram.com/p/Cuo0m5XsH5l/?img_index=1

Bir yanıt yazın

Whatsapp'tan yaz
Merhaba 👋
Sorularınız mı Var? Buradan Ulaşın.